بیشتر میوه‌ها در شرایط مختلف و با گذشت زمان فاسد می‌شوند. زیتون هم یک میوه مدیترانه‌ای است که به دلیل طبیعی بودن دستخوش تغییرات قرار می‌گیرد. روغن زیتون هم مانند دیگر روغن‌های گیاهی، مدت ماندگاری مشخصی دارند. اما آیا روغن زیتون نیاز به نگهداری در محیط‌های خاص دارد؟ آیا می‌توان روغن زیتون را در یخچال قرار داد؟ به طور کلی آیا روغن زیتون خراب می شود؟ عوارض مصرف روغن زیتون فاسد چیست؟ با زرگون همراه باشید تا به پاسخ سوال‌هایتان برسید.
با روغن زیتون و خواصش آشنا شوید
روغن زیتون، یک روغن گیاهی پرطرفدار و خالص است که از بهم فشردن دانه‌های زیتون به دست می‌آید. انواع روغن زیتون مشتمل بر روغن زیتون فرابکر، بکر، لامپانت، تصفیه شده بی بو و روغن تفاله زیتون است. فرآیند تولید روغن زیتون به دو روش سنتی و صنعتی انجام می‌شود. در روش اول، پس از چیدن میوه زیتون، آن‌ها را در ظرف‌های بزرگ آب می‌شویند. سپس برگ‌ها و هسته‌ها را جدا می‌کنند. لاشه‌های زیتون را در آسیاب‌های سنگی ریخته تا در اثر فشردن به یکدیگر روغن آن خارج شود. در مرحله آخر، با استفاده از صافی‌های توری، روغن زیتون اصل تولید و آماده مصرف می‌شود. در روش صنعتی، با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته و نظارت مستقیم کارشناسان، این فرآیند به بهترین نحو انجام می‌پذیرد.
روغن زیتون فرابکر و بکر جزء پرمصرف ترین روغن‌های گیاهی در بین خانواده‌ها به شمار می‌رود. کشاورزان به هنگام برداشت محصول، دانه‌های سالم و درشت زیتون را گلچین می‌کنند. سپس در بسته بندی‌های مخصوص بدون هدر رفتن زمان به کارخانه‌های تولید کننده روغن زیتون می‌فرستند. تولیدکنندگان در فرآیند روغن گیری از میوه‌های زیتون از افزودنی‌های شیمیایی استفاده نمی‌کنند.
هر دو نوع بکر و فرابکر بدون عمل تصفیه شدن و گرمادهی تولید می‌شوند. با این تفاوت که روغن زیتون بکر نسبت فرابکر از لحاظ میزان اسیدیته در سطح پایین تری قرار دارد. برای پخت و پز یا درمان بیماری‌ها می‌توانید روغن زیتون فرابکر را به صورت خوراکی و موضعی مصرف کنید. روغن زیتون بکر برای سرخ کردن مواد غذایی مختلف مثل سیب زمینی، سبزیجات، پیاز، سیر و قارچ مناسب تر است.
آیا روغن زیتون خراب می شود؟
به نظر شما آیا روغن زیتون خراب می شود؟ از آن جایی که مصرف روغن‌های طبیعی در کشور ما به مرور زمان وارد سبد غذایی خانواده‌ها شده است. اطلاعات دقیق و کاملی درباره نحوه مصرف آن‌ها وجود ندارد. برخی از افراد بر این باورند که روغن‌های گیاهی به دلیل طبیعی بودن دستخوش تغییرات و فاسد شدن قرار نمی‌گیرند. این نظر کمی با واقعیت همخوانی ندارد. روغن‌هایی که از میوه‌ها یا گیاهان به دست می‌آیند تاریخ انقضا دارند. برخلاف روغن‌های جامد و صنعتی که به خاطر استفاده از نگهدارنده‌های شیمیایی کمتر در معرض فساد بوده و مدت ماندگاری بیشتری دارند.
روغن زیتون از بهم فشردن میوه‌های زیتون تولید می‌شود. میانگین مدت مصرف این نوع روغن گیاهی بین ۱۸ تا ۲۴ ماه می‌باشد. البته تاریخ انقضای نوع خالص روغن زیتون از زمان تولید تا قرار گرفتن در بطری حدود ۱۲ تا ۱۸ ماه است. روغن زیتون فرابکر و بکر زمانی که فاسد شود دیگر برای پخت و پز یا سرخ کردن مواد غذایی مناسب نیستند. طعم و مزه آن تا حد زیادی تغییر می‌کند. تا جایی که لذت غذاهای خوشمزه و مغذی با فاسد شدن روغن زیتون از بین می‌رود.
نکاتی که باید در نگهداری روغن زیتون رعایت کنید
شاید بارها با این سوال مواجه شوید که در شرایط آب و هوایی یا مکان‌های خاص، آیا روغن زیتون خراب می شود؟ گفتنی است که برای خرید و نگهداری روغن زیتون باید به نکات ذیل توجه داشته باشید:
- به هنگام مراجعه به فروشگاه یا سایت‌های اینترنتی معتبر فروش روغن زیتون به اطلاعات درج شده بر روی بطری‌ها دقت کنید. تولیدکنندگان محصولات استاندارد بایستی مشخصاتی از قبیل نوع کالا، نام تجاری، آدرس و تلفن کارخانه، تاریخ برداشت محصول و انقضا، جدول ارزش غذایی، قیمت، وزن، شماره پروانه ساخت و … را به طور واضح قید کنند.
- از قرار دادن بطری روغن زیتون در فضاهای گرم و مرطوب خودداری کنید. بهترین مکان برای نگهداری روغن زیتون، جای خشک، تاریک و خنک مانند کابینت یا در یخچال است. البته به خاطر دمای پایین یخچال، رنگ روغن زیتون کمی تیره خواهد شد. نگران این موضوع نباشید. در این مواقع روغن زیتون نسبت به شرایط سرما عکس العمل نشان می‌دهد. در نتیجه به منزله فاسد شدن آن نیست.
- راه پله‌ها، تابش نور خورشید از پشت پنجره یا شیشه فروشگاه‌ها، کنار اجاق گاز یا بخاری، پشت بام و … برای گذاشتن ظرف روغن زیتون مناسب نیستند. گرما باعث از بین رفتن خواص روغن زیتون و فاسد شدن زود هنگام آن می‌شود. تولیدکنندگان حرفه‌ای، بطری‌های شیشه‌ای به رنگ سبز تیره یا زرد کهربائی را برای نگهداری روغن زیتون به کار می‌گیرند. این ظروف در مقابل نور، مقاوم بوده و از ورود آن به داخل بطری ممانعت می‌کنند. اکسیداسیون ناشی از تابش نور در کاهش طول عمر روغن زیتون نقش بسزایی دارد.
- اکسیژن نیز مانند گرما و نور در خراب شدن روغن زیتون تأثیر مستقیم دارد. بنابراین بعد از هر بار مصرف روغن زیتون، حتماً درب آن را محکم ببندید.
از کجا بدانیم روغن زیتون خراب شده است یا نه؟
برای اینکه آزمایش کنیم که آیا روغن زیتون خراب می شود؟ یک روش ساده به شما پیشنهاد می‌دهیم. کمی روغن زیتون را در ظرفی قرار دهید که در تماس مستقیم با گرما و اکسیژن باشد. بعد از چند روز، یک قاشق غذاخوری از آن را بچشید. اگر مزه کپک زدگی، ترشی یا ماندگی داد و طعم تند و تلخ یا گس نداشت. عطر و بوی سبزیجات تازه مثل گوجه فرنگی یا کاهو را استشمام نکردید. متأسفانه روغن زیتون موردنظر قابل استفاده نیست. مصرف روغن زیتون خراب باعث بیماری یا مشکل خاص جسمی نمی‌شود. تنها طعم و مزه اصلی آن دستخوش تغییر می‌گردد. خواص آنتی اکسیدانی روغن زیتون در مقابل واکنش‌های شیمیایی به میزان قابل توجهی از بین می‌رود.
