با یک نگاه ساده در قفسه روغن‌های موجود در فروشگاه‌ها و یا جستجو در مراکز فروش اینترنتی، شما با لیست بزرگی از انواع روغن زیتون مواجه می‌شوید. این روغن خوشمزه به عنوان یک چاشنی کاربردی از سالها پیش جای خود را بر سر سفره مردم کشورمان باز کرده است. با تنوع بسیار فراوانش قابل استفاده در اشکال مختلف چه در پخت و پز و چه در مصارف غیر خوراکی مثل انواع ماساژهاست.
درختان زیتون در مناطق متفاوت آب و هوایی رشد می‌کنند و خاک و شرایط اقلیمی عامل موثر در متغیر بودن مشخصات زیتون رشد کرده بر این درختان است. دانه‌ها دارای اندازه‌های متفاوتی هستند و در طعم و رنگ مختلفی خواهند بود. از زمان شکل گیری میوه در دوران رشد و بلوغ این میوه رنگ آن از سبز به سمت بنفش می‌رود. پس از آن هرچه منطقه رشد آن پر نورتر و مدیترانه‌ای‌تر باشد و زمان بیشتری بر درخت بماند رنگ زیتون رو به سمت سیاهی خواهد رفت.
این امر بر روی روغن استخراج شده از آن‌ها هم تاثیر می‌گذارد؛ به همین دلیل شما با تنوع فراوانی در بافت، طعم، عطر و حتی ماندگاری این محصول روبرو می‌شوید. به علاوه ماده اولیه درون انواع روغن زیتون با هم متفاوت می‌باشند. همچنین به غیر از بو و مزه، طیف رنگی متفاوت، میزان خواص حفظ شده در آن و همچنین نقطه دود متفاوتی هم دارند.
در این مقاله ما می‌خواهیم به معرفی تخصصی و کامل انواع روغن زیتون بپردازیم. این اطلاعات به شما در انتخاب روغن زیتون مناسب کمک می‌نماید.
انواع روغن زیتون
مطابق با تعریف ارائه شده از انجمن بین‌المللی روغن زیتون این دانه پرخاصیت می‌تواند روغنی گیاهی تقسیم شده بر 5 گروه کلی را در اختیار ما بگذارد که به شرح ذیل می‌باشد:
- روغن زیتون فرابکر که به آن روغن زیتون اکسترا ویرجین هم می‌گویند.
- روغن زیتون بکر که به آن روغن زیتون ویرجین هم می‌گویند.
- روغن زیتون تصفیه شده بی بو که به آن روغن زیتون پالایش شده هم می‌گویند.
- روغن زیتون لامپانت که مصرف صنعتی دارد.
- روغن زیتون تفاله میوه زیتون که به آن پومیس هم می‌گویند.
مهم‌ترین فاکتور ایجاد این تنوع در دسته‌بندی، به شیوه استخراج روغن زیتون و تک تک مراحل صورت گرفته بر روی دانه زیتون بر می‌گردد. زمانی که شیوه فرآوری متفاوت باشد بر اساس فرآیند استخراج شما با غلظت‌های مختلفی از روغن زیتون روبرو خواهید شد. البته همانطور که در بالا هم اشاره کردیم طعم، عطر و میزان ماندگاری متفاوت را هم به این مشخصه‌ها اضافه کنید.
به علاوه فاکتور دیگری که در انواع روغن زیتون متفاوت است مقادیر متنوع اسیدیته موجود در آن می‌باشد و نقطه دود متفاوت آن‌ها است.
پر واضح است که تمامی این تفاوت‌ها می‌تواند بر روی قیمت تمام شده موجود در بازار تاثیر بگذارد و برخی از انواع آن را بسیار گران کند.
نحوه استخراج انواع روغن زیتون
در زمان‌های قدیم برای به دست آوردن روغن از دانه درخت زیتون یا به اصطلاح روغن‌کشی، از متدهای قدیمی و سنتی استفاده می‌کردند. کشاورزان و باغداران در ابتدای امر با کمک گرفتن از چوبی بلند، آن را محکم به درخت می‌زدند تا تمام میوه‌ها بر روی زمین بیافتد. بعد تمامی زیتون‌های ریخته شده بر زمین را در کاسه‌هایی چوبی بسیار بزرگ می‌ریختند. سپس با استفاده از سنگ شروع به له کردن زیتون‌های درون کاسه‌ها می‌کردند و این کار انقدر ادامه داشت تا روغن درون زیتون‌ها به خوبی از درون آن خارج شود. بعد روغن‌ها را درون ظرف‌های شیشه ای می‌ریختند و درب آن‌ها را محکم می‌بستند. شیشه‌ها در جایی قرار می‌گرفت که زیر نور مستقیم خورشید نباشد و آفتاب نخورد.
نکته: تا زمانی که رنگ و طعم و بوی زیتون تغییر نکند این روغن قابل استفاده است. اما به خاطر داشته باشید که اگر می‌خواهید از فواید بی‌نظیر این روغن بهره‌مند شوید باید به سراغ روغن‌های تازه‌تر بروید. نه که روغن‌های با تاریخ تولید قدیمی‌تر فاقد فایده باشند؛ فقط اینکه خاصیت خود را کمی از دست می‌دهند. به علاوه بو و مزه روغن زیتون هم کمی کمتر می‌شود در نتیجه بهتر است پس از خرید روغن زیتون بین سه تا شش ماه یعنی زیر یکسال استفاده شود.
اگر طعم و بوی روغن تغییر کرده باشد بهتر است خورده نشود.
روغن زیتون فرابکر
این روغن به دلیل میزان خلوصش، سالم‌ترین و باکیفیت‌ترین نوع روغن زیتون می‌باشد. اگر به دنبال مصرف خوراکی هستید و می‌خواهید از صدها فایده آن بهره‌مند شوید توصیه ما به شما تهیه روغن زیتون فرابکر است. این روغن به شکل مستقیم از زیتون گرفته شده است و هیچگونه عملیات اضافه‌ای بر روی آن صورت نمی‌گیرد. به همین دلیل نام اکسترا ویرجین را روی آن گذاشته‌اند و بالاترین قیمت و کیفیت را از آن خود کرده است.
بدون اضافه کردن هرگونه طعم‌دهنده یا مواد افزودنی، این روغن به شکل مکانیکی استخراج می‌شود. به هیچ عنوان گرما نمی‌بینید و به همین دلیل بیشترین خواص خود را حفظ می‌کند. چراکه ترکیبات پلی فنلی خود از قبیل اولئوروپین، هیدروکسی و اولئوکانتال را از دست نمی‌دهد.
بهترین نوع روغن زیتون برای انواع سالاد و پاستاها می‌باشد. به علاوه به دلیل دارا بودن چربی‌های تک اشباع نشده، به ندرت اکسید می‌شود برای همین در پخت و پزها با حرارت کم قابل استفاده است.
روغن زیتون بکر
این نوع از روغن زیتون هم بسیار با کیفیت بوده و دارای خواص بسیار فراوانی می‌باشد. نوع استخراج این شکل از روغن زیتون هم باعث حفظ مواد مغذی فراوان در ترکیباتش شده و آن را تبدیل به گزینه‌ای سالم در سبد غذایی ما کرده است. این نوع از انواع روغن زیتون هم تصفیه نمی‌شود و فقط به وسیله پرس‌های مکانیکی دانه تحت فشار قرار می‌گیرد تا روغنش خارج شود. در این شکل از استخراج روغن زیتون هم مواد شیمیایی به کار نمی‌رود و به هیچ عنوان هم روغن گرما نمی‌بیند.
از نظر خصوصیات آنتی اکسیدانی مشابه نوع فرابکر است و تنها در میزان اسیدیته موجود در آن با روغن زیتون فرابکر متفاوت است. طعم این روغن زیتون کمی ملایم‌تر از نوع فرابکر آن است.
روغن زیتون تصفیه شده
این شکل از روغن زیتون مناسب کسانی است که با بو و مزه روغن زیتون نمی‌توانند ارتباط برقرار کنند. آن‌ها می‌خواهند از خواص این میوه بهشتی بهره مند شوند ولی قادر به تحمل بو و طعم تند و تلخ آن نیستند. در این روش به شیوه مکانیکی کار انجام می‌شود و به همین دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی این روغن تا حدی از دست می‌رود و خواص موجود در آن کمتر از دو نوع دیگر است. اسید اولئیک این شکل از روغن بیشتر از انواع دیگر آن است. به همین دلیل معمولا قیمت ارائه شده به بازار این محصول از انواع دیگر آن پایین‌تر می‌باشد.
روغن زیتون لامپانت
این شکل از روغن زیتون خوراکی نمی‌باشد و در مصارف صنعتی قابل استفاده است. برخی از ابزارها در صنعت مثل چرخ دنده‌های بعضی از ماشین‌ها بسیار حساس هستند. برای چرب کردن آن‌ها معمولاً از ماده‌ای مثل روغن زیتون لامپانت استفاده می‌شود تا به این وسایل و قطعات آسیبی وارد نشود.
میوه‌هایی که فاسد شده‌اند، کرم خورده‌اند و یا ناسالم هستند برای تولید این نوع از روغن زیتون به کار می‌روند. اسید اولئیک این شکل از روغن زیتون از سایر انواع، بالاتر می‌باشد.
روغن تفاله زیتون
روغن پومیس یا همان تفاله زیتون از نامرغوب ترین مدل‌های استخراج شده این روغن است. بعد از اینکه تمامی آب و روغن موجود در درون دانه زیتون از آن خارج شد، تنها تفاله‌ها باقی می‌مانند. این تفاله‌ها تحت فشار قرار گرفته و تتمه روغن باقی مانده درون آن‌ها هم استخراج می‌شود که در برخی موارد با کمی روغن با کیفیت‌تر ترکیب می‌شود. این شکل از روغن به هیچ عنوان خوراکی نبوده و سرطان‌زا می‌باشد. برای ماساژ و بالا بردن سلامت مو و پوست بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کلام پایانی
به دلیل بالا بودن کالری روغن زیتون تنها کافی است که برای بهره‌مندی از فواید بی‌نظیرش روزانه 1 قاشق غذاخوری مورد استفاده قرار گیرد. به همین دلیل اگر به دنبال مصرف روغنی با کیفیت بالا و سود فراوان هستید به دنبال تهیه نوع فرابکر از انواع روغن زیتون بروید. درست است که قیمت آن نسبت به سایر انواع بالاست ولی نیاز به مصرف بسیار کمی از آن دارید.
